Julebåten i 1952.

Julebåten.

(Stil skrevet på Solborg ved Stavanger jul 1952,

av Nils Dybdal-Holthe.)

Det er onsdag, me set ved kveldsbordet. Dei pratar og ler, og praten går om dette eine emnet: julebåten. Men oppe ved enden av bordet, ved læraren, foregår det noko som dei andre ikkje aner: Styret skulle be om fri for den kvelden. Vel, opp til styraren bar det i full fart, og der vart det ikkje nei å få. ”Det er gammal tradisjon for skulen det,” svara han.

Neste dag, om morgonen, vart det sagt at dei som ville kunne taka seg fri den dagen, båten skulle koma kl. 6, så det var no ei flott tid, det. Dagen gjekk, smått og roleg, men kveld vart det no – med tida.

Me er komne ned til kaien i Stavanger, to-tre stykke, og tenkjer på å få oss litt mat. Me har ikkje ete til kvelds. Me er alt på veg bortover då me får høyra at folk er byrja å samla seg ned ved kaien. Det var Strandkaien båten skulle leggja til. Me ville no sjå etter om det var sant. Å, jau, så sanneleg, ei horg av folk var alt på veg utetter. Svart av menneskelege kryp i dette gråe desemberveret såg me. Me for ut i vill fart, ut dit skulle og ville me, å koma for seint var inga mon i. Der ute var alt mykje folk, musikken skulle spela kl. 6 (18), så folk ville no høyra den og. Siste melding var at båten skulle koma kl. 7.

Klokka var ½ 6 då me kom, og her stod me, og kom oss heilt fram til sperringa. Ungane kraup opp på bilar og kva dei såg, dei var elleville av gleda, no når julebåten skulle koma.

Men det var ikkje berre ungane som gledde seg, dei vaksne var der og. Full av spaning og gleda stoid dei der, tolmodig å venta. Aldri har vel ventetida vore so lang som då.

Etter kvart kom det fleire og fleire til, folk strøymde til frå alle kantar av byen. Musikken spela, jula var alt komen, slik stemning var det. Det sila ned frå den gråe himmelen. Det var som det var slept or ein sekk i dag. Skodda låg tett og tung over byen, det var som gass var slept laus. Han ville mest kvela oss, ein trykkjande stemning rådde mellom alle.

Folk kom og kom, kaien var svart av folk, oppetter alle gater og hol, kvar dei kunne finna ein stad å stå – der stod det nokon. Det vara mest fælt å stå, ja stå, ein trong ikkje stå, dei skudde og trykte frå alle kantar. Me stod som sild i tunne, pakka i boks.

”Der kjem ’an!” ropa dei ut. Det gjekk ein styng gjennom folk, det var som det ikkje vart nok luft å pusta i. Båten seig nærare og nærare, men nei, den usle ”Jupiter” frå Newcastle var det. – Ei ny ventetid kom, verre enn før. Men klokka gjekk i kveld og, om ho so gjekk i sirup og tjære i dag, tykte me då.

Etter 1 ½ times venting høyrde me han bles, og snart etter såg me sto store, glitrande juletre, høgt, høgt over alle hus, langt der ute i vest. Seint men sikkert seig den store kolossen inn mot land. Trengsla vart no reint fæl på kaien, alle trengde på og ville fram. Sperringa heldt på og ville ryka.

Politiet jagar og smell, dei har full hyre med å få folket på plass. Ungane er verst. Dei kryp under og kjem seg fram. Ein heil del folk har kjøpt billett, og er komne heilt fram.

Endeleg er han komen inn til land, denne kjempekolossen ”Stavangerfjord”. Regnet er letta litt, men likevel. ”Stavanger er blitt ein Bergen no,” kunne ein høyra folk seia. Og det er sant.

Fyrste mann i land var ”julenissen”, og då vart det trengsel som aldri før. Alle velta fram i vill jubel, som eit slag i gamle dagar. Alle mann var komne på dekk, dei vinka so tårene rann, og jubelen var på høgkant hjå dei fleste. Folk på land ropa til kjende og kjære om bord. Mange tårer vart felte midt i all gleda, men gledestårer er alltid nokre velsigna tårer. Ein onkel eller tante var ventande heim med julebåten. Mange var dei som fekk koma heim, og godt mottekne vart dei. Det var ikkje vanskeleg å sjå.

Mellom alt dette var det ein som vart gløymd: Julenissen. Ja, kvar var han vorten av? Jau, han var no ute med sekken sin i år også, den karen. Han slengde appelsiner inn i folkehavet, og folk vart som galne. Eg skal seia at appelsinane vart populære i dag, og særleg frå julenissen då, det var jo det som var det fornemste av alt.

Midt i alt det travle, både for julenissen og folket, var det som denne ”verguden” ville ha eit ord med i laget, han og. Best som det var kom det ein pøs, det var som om han slepte det ut or ein sekk. ”Opp med paraplyen!” sa folk. No kom han vel med, den og. Men best vart det opphald ei stund, og jubelen byrja på nytt.

Det meste er over, og folk flest er byrja på heimveg. Båten skulle visst liggja her lenge, så til slutt kunne me ikkje vera. Mang ein nordmann frå Amerika kom den dagen heim til fedrelandet. Kanskje var det etter 20-30 års fråvær. No kjem dei heim. Dei ser landet, dette fagre fedrelandet, og må syngja ut:

Å, eg veit meg eit land,

Langt der oppe i nord,

Med ei lysande strand mellom høgfjell og fjord.

Der me gjerne er gjest, der mitt hjarta er fest,

Med dei finaste, finaste band.

Å, eg minnest, eg minnest so vel dette land.

--